A Kájoni János Megyei Könyvtár előadótermében tartott előadást 2013. március 21-én délután hat órakor Botár István csíkszeredai régész.
Botár István kutatásának nagy részét a Csíki-medence településrégészeti valamint településtörténeti kutatása teszi ki. Az írásos emlékek hiányában, mint előadásából kitűnt, az Árpád-kori településtörténet feltárásához szükséges bizonyítékokat az ásatások során gyűjtötte össze. Nem is csoda, hiszen az első írásos emlék ami fennmaradt Csíkról egy 1332-es pápai tizedjegyzékben olvasható, amiben topográfiai sorrendet alkalmazva írták össze az akkori falvakat. Természetesen az átmásolások során sok hiba csúszott a leírtakba, és néhány település létezésére csak következtetések alapján lehet rájönni. Sőt egyes települések teljes egészében kimaradtak a jegyzékből, pedig a kutatások szerint igenis létező falvak voltak ott már a XI-XII. században.
A települések Árpád-kori létét egy korábbi, XVII. századi térkép segítségével igyekezett bemutatni. Legtöbb esetben egyből kitűnt, hogy több falu épített fel egy templomot, általában olyan helyre, ahol mindegyik település lakói könnyen megközelíthették azt. A pápai tizedjegyzék csak azokat a falvakat tüntette fel, amelyeknél a templom található, vagyis amelyek az egyházközösséghez tartoztak. Ezért nehezíti meg a régész dolgát egy-egy település létének bizonyítása a feltárási munkálatoknál.
A felszólalók kérdésére válaszolva Botár István hangsúlyozta, hogy a Csíki-medence a XI-XII. században is lakott volt. Az előkerült leletek alapján inkább magyar és kisebb számban szláv lakosság élhetett a medencében. Mindezt az ásatásokkor előkerült korabeli leletekkel bizonyította. A falutízesek kialakulásáról az volt a véleménye, hogy nem lehettek külön települések, inkább egyfajta rendezésre vagy felosztásra utalnak. Nagyon egyszerű magyarázattal támasztotta alá a falvak medencében való kialakulását. Érvelésében hangsúlyozta, hogy mint mindig is az emberiség történetében, az emberek túlnyomórészt vízhez és termőtalajhoz közel telepedtek le, ami biztosította a megélhetéshez szükséges alapfeltételeket.
Botár István előadása betekintést nyújtott a hajdani Csíki településrendszerről és annak lakóiról. Hasznos információkhoz juthatott az érdeklődő közönség, hiszen az elmondottakhoz diavetítés is párosult. Előadása során aprólékos kutatási munkával támasztotta alá meggyőző és világosan érthető mondandóját.
Fenyőszegi Levente