"A KÖNYV ÉVE" rendezvénysorozat keretén belül
Tandori Dezső
Orbán Gyöngyi tolmácsolásában
Íme a vers!
Legfőbb ideje, hogy.
Sugallatok:
- élethatár helyzetkép tisztaságát átfogó tudatos és mély érzések képe.
- a kezdetnek valósága, a nehézség szépségi varázsának elevensége.
Kiegészített változatok sugallatokra:
elindulás bizonytalanságának első tapasztalása.
az újrakezdés élményének tapasztalati erőssége és elszántsága.
Kételkedést ébreszt az olvasóban.
Egy élet jellemzőjét ölti magára. Ebből önt formát az önálló kép létrehozásában.
Fő gondolatmenet rejtélye, a valahová érkezés, a kezdés. Újrakezdéskor a tapasztalat megszerzése információk adta lehetőségek között.
Az információszerzés fő forrása napjainkban már a számítógép.
Vajon megszűnt a könyv fontossága? Elveszett-e a „Guttemberg Galaxis"?
Kultúraválságról beszél a világ.
Szimpla ismertetőként jobb felidézni a régi információs forradalmakat, amelyek meghatározták az emberiség kultúrájának fejlődését:
- beszéd
- írás
- könyvnyomtatás
- informatika (nemcsak a számítógép megjelenésétől)
Az írásbeliség megjelenésével az ismeretek rögzítése vált lehetővé. Így már nem volt elegendő tudása egy embernek az összes információhoz mérve. Folyamatosan elkülönültek bizonyos „szakterületek".
Az leírt anyagot elsősorban a felolvasás jellemzi, amiben belefér bármilyen mű. A hallgatók kíváncsisága a felolvasóval egyetemben új műfajt teremt, - az olvasás művészetét.
Amíg csak az írás és másolás létezett a könyvnek más szerep jutott, mint a könyvnyomtatás feltalálásának időpontjától.
A könyvnyomtatás elősegítette az akkori tudáshalmaz sokszorosítását, könnyebb hozzáférhetőségét olyan társadalmi rétegek számára, akiknek elérhetetlen volt addig, olcsó könyvkiadások révén.
Egy új kultúrtársadalom volt kialakulóban, új lehetőségekkel. Új korszak magával hozta az új értékteremtést is.
A (hangos) felolvasást felcserélte a néma olvasás. Ugyanúgy, mint napjainkban a számítógéptől, - sokan borzadálynak tekintették a kiadott könyvek sokaságát, főleg olvasását.
Úgy írtak olvasóikról, akik szemrebbenés nélkül semmilyen illemet nem ismervén képesek magukkal hurcolni könyveiket bárhová. Természetesen akkor sem az egyetemes értékű könyveknek volt nagy olvasottsága. A szórakoztatás került ki győztesen a könyv megkedveltetése érdekében. Szinte ugyanazt jelenti, mint manapság a világhálón történő hiányos és szegényes információk közvetítése „gyönyörű csomagolásban".
Mivel a könyv az emberi kultúra őrzője, minden ember számára világos kell legyen a könyv tisztelete és szeretete. Meg kell menteni kultúránknak ezt a drága kincset őrző világát. Mert minden a miénk embereké, és csak akkor értsük meg igazán valódi értékét, ha képesek vagyunk magunkba szívni eleink oly nagyra értékelt kincseinek információgazdagságát. Ebben nagy feladat hárul nemcsak a nevelők, tanítók, könyvtárosok, szülők számára, hanem minden egyes felnőttnek is, hiszen ők felelősök a felcseperedő nemzedékért.
Mit lehet tenni e nagyszerű kultúra megőrzése érdekében, amely gazdagabbá tenné a világ kulturális életének fennmaradását és továbbvinné azt a kiapadhatatlan sokszínűséget, ami ebben rejlik?
vissza kell vezetni az iskolába a felolvasást, az olvasás gyönyörét.
az ismeretszerző, dekódoló, rejtvényszerű, monológikus tanítás (és nem oktatás) helyett inkább a dialógus szerepét kell megnövelni.
Megvalósítható-e a dialogikus teremtő olvasás?
Kiinduló pont, - minden esetben az adottság kell legyen, ami nagyfokú szakértelemmel párosulva előidézheti az érdeklődést, - minden út kezdetét. Mindez nem elég, az igazi elhívatottság, a tényleges hívatás teszi lehetővé mindazt, amivel meglehet valósítani az új értékteremtést egy igazi értékrend kialakulásában. Vagyis addig, amíg valakinek pályája nem "Damaszkuszi út", nem lehetséges.
Borbé Levente
2002