2007. harmadik szám
Újabb pénzalap az iskolai könyvtáraknak
A kormány tartalékalapjából újból kaptak pénzt az iskolai könyvtárak. Ezúttal valamivel több pénz jutott, mint az előző tanévben. Az új és felfrissített anyagrésszel rendelkező tantárgyakra koncentrálva kisebb-nagyobb sikerrel próbálták megoldani az iskolai könyvtárosok, karöltve a pedagógusokkal, a szegényes állomány pótlását.
A régi elavult könyvek részben segíthetnek az eligazodásban, inkább ildomosabb lenne kicserélni, mint tartogatni, de mindaddig részét kell képezze az állománynak, míg nem sikerül helyére megfelelő anyagot vásárolni.
Problémát okoz az irodalmi művek rossz állapotban tartott példányai is. Legalább egyharmaduk alig használható, bizony már több esztendeje le kellett volna írni. A könyvtár mégis helyet biztosít, mert arra is szükség van.
Bízva abban, hogy az elkövetkezendő tanévekben is segítséget nyújt a kormány a könyvtáraknak, évről évre jelentős átalakulás mehet végbe az iskolai könyvtárakban.
A tanügyminisztériumi ellenőrzés
A tanügyminisztérium megbízottjaiból álló csoport több Hargita megyei iskolai könyvtárat leellenőrzött a 2006 / 2007. tanév második felében. A célirány elsősorban a csíkszeredai líceumok voltak. Ellenőrizték a napi, hónapi statisztikákat, valamint a könyvtári tevékenységgel kapcsolatos dokumentumokat. Kitértek a könyvtárosi tevékenység pedagógia részére is.
Az ellenőrzésről későn szóltak a könyvtárosoknak. Legtöbbjük azelőtt egy-két órával tudta meg. Némelyikük munkája végeztével ott kellett üljön a munkahelyén mindaddig, míg a minisztériumtól jövő küldöttség, le nem ellenőrizte. Elmenni sem lehetett, mert bármelyik percen érkezhettek az ellenőrző bizottság tagjaiból. Volt, aki hazament és utána volt behívatva, szintén addig maradt ott, míg sorra nem került. Kissé fárasztónak ható várakozás után izgalommal elegyítve, mégis sikerült napirenden legyenek a könyvtárosok, amit a többnapi várakozás utáni jelentés is igazolt.
Általánosan megvoltak elégedve a könyvtárosok felkészültségével. Rendben volt a könyvtárosi tevékenység minden fázisa beleértve a pedagógiai munkát is.
MIKES KONFERENCIA 2007 SEPSISZENTGYÖRGY
A Mikes Kelemen Elméleti Líceumban tartották 2007 augusztus 8-10. között a Könyvtárostanárok Egyesülete a MIKES-konferenciát.
A magyarországi és romániai iskolai könyvtárosok együttműködéséből született meg a konferencia ötlete.
Részt vettek a romániai (főleg erdélyi), magyarországi, szlovákiai (felvidéki), szerbiai iskolai könyvtárosok és előadók. Szlovéniából és Kárpátaljáról csak bemutató anyag érkezett, amelyeket a magyarországi kollégák mutattak be.
A Mikes-konferencia első ízben került rendezésre, ahol a Kárpát-medencei iskolai könyvtárosok kicserélhették szakmai tapasztalataikat és közelebb hozta a régiók mindennapi könyvtárosi tevékenységének problematikáját, amelyekre igyekeztek megoldást is találni.
A Kiss László a sepsiszentgyörgyi Mikes Kelemen Elméleti Líceum könyvtárosa vállalta fel a szervezés oroszlánrészét. Segítségben sem volt hiány, főleg a Kovászna megyei könyvtárosok igyekeztek a programot gördülékenyebbé tenni. Köszönet Bondor Erika társszervezőnek is, és az összes előadónak, akik maximális bedobással sikerre vitték a Konferenciát.
Említésre méltó mindazoknak a neve, akik előadást tartottak: Bondor Erika Budapestről, Kiss László Sepsiszentgyörgyről, Kaszás Angéla Zentáról, Dudás Judit Kassáról, Dömsödy Andrea Budapestről, Balogh Mihály Kunszentmiklósról, Sunyovszky Anna Budapestről, Szakmári Klára Budapestről, Petri Ágnes Budapestről, Zseli Klára Székesfehérvárról, Paszternák Ádám Budapestről. Említésre érdemesültek a felszólalók és az előadásban kisegítők is.
A Konferencia három napja az erdélyi iskolai könyvtárosok számára egy intenzív kurzusnak is mondható. Sok új ötlettel lehetett gazdagodni. Érdekes és rugalmas előadások között szünetek voltak, ahol a résztvevők kifejezhették véleményüket az előadás nyújtotta élményekről.
Szó esett az iskolai könyvtárak szakmai együttműködéséről, egyes könyvtárak mai helyzetéről, a magyarországi könyvtárostanár képzésről, könyvtárhasználatról, a könyvtárak arculattervezéséről informatikai eszközökkel, a kommunikáció lényegéről , az olvasásfejlesztésről, új típusú könyvtári programok bevezetéséről, új infokommunikációs lehetőségekről és sok más szakmai dologról.
Előadások után kötetlen beszélgetésekre, könyvtárlátogatásokra, városnézésre valamint kirándulásra került sor. A csapat részint összekovácsolódott, szép emlékekkel gazdagodva tértek haza. Egy ilyen Konferencia arra sarkallja az embert, hogy legyen folytatása, hiszen az iskolai könyvtárosok problematikájáról először komolyan itt beszéltek.
Bízva a folytatásba zárom soraimat.
B. L. Csíkszereda
DOKUMENTARISTA KÖNYVTÁROS ÉS KÖNYVTÁR
Egy jól kitalált könyvtárfejlesztési programról van szó, amely részben vagy teljesen kicseréli a hagyományos könyvtári imázst. Az ötlet Franciaországból indult, pár évvel ezelőtt Románia is csatlakozott ehhez a programhoz. Magyarországon másként működik, ott a könyvtárostanár veszi át az irányítást a könyvtárban, de az eszközök és célok vajmi keveset különböznek.
Hogy mi kell egy dokumentarista könyvtár létrehozásához? Kényelmesen berendezett terem vagy termek, amelyek között nincs ajtó, és minden szögletből legyen jól átlátható. A termek vagy kialakított sarkok kell tartalmazzanak egy információs táblát, a dokumentarista könyvtáros helye, ahová le lehet pakolni a cuccokat, egy előadói részt audiovizuális eszközökkel felszerelve, válaszfalaknak jók a könyvespolcok főleg kézikönyvekkel megrakva, egy társalgói rész a sajtótermékeknél, egy számítógépes sarok minimum négy számítógéppel, és kell legyen fénymásoló és nyomtató is. Mindezen felszerelés az iskola feladatának megfelelően legyen berendezve a jobb használhatóság végett. A polcok teteje üres kell maradjon, magasságuk nem szabad meghaladja másfél métert.
Az egész kinézet az óvodai kuckórendszerhez hasonlítható. Jobb iskolákban már létezik a fent említett elvárás, csak helyszűkében nem úgy van berendezve és nincs kinevezve dokumentarista könyvtárnak. Néhol, esetleg hiányzik az audiovizuális eszközökből egyik-másik.
Nos, jöhet a megvalósítás! Csak azok az iskolák hozhatnak létre dokumentarista könyvtárat (román rövidítés: CDI), amelyek könyvtárosai és igazgatói részt vettek egy továbbképzőn.
Csíkszeredában az utolsó CDI-s továbbképző Május 30 és június 3 között zajlott le. Négy napig reggeltől-estig tömték az ember fejét akármivel. Nagyon fárasztó volt, és azok részére mégy egy igazolványt sem írtak, akik nem adták le a dokumentarista könyvtárról a projektet, amelyet az igazgatók kellett volna elkészítsenek. Tehát "akartok-e vagy akartok dokumentarista könyvtárat!", hangzású dolog volt az egész. Csak azoknak kellett volna szóljanak, akik megtudják valósítani mindazt, amit kértek.
Borbé Levente
Első jelentős könyvtárak - II. rész
Az ókorban nagy jelentősséggel bírt a Pergamoni könyvtár amelyet I Attalos alapított, majd II Eumenész az alexandriai könyvtár mintájára fejlesztett tovább, krisztus előtti második században. A múltszázadvégi német ásatásokkor került napvilágra az épületegyüttes, amelyben a könyvtár is helyet kapott. Az egyiptomiak (Plotemaioszok) a rivalizálás miatt megtiltották a papirusz kivitelét a pergamoniak számára. A pergamoniak rákényszerültek más technológiák kialakítására. Így sikerült létrehozni a pergament. Pergamonban ezután már nem az addig megszokott papiruszt használták könyvanyagként, hanem állatbőrből kicserzett, finoman megmunkált anyagból, amint már említve volt, pergamen néven ismerünk.
Kezdetben a pergament is tekercsbe göngyölték, ahogy a papirusszal tették, de később a pergamenlapokat ívekre hajtogatták. Valószínű, hogy először a lapokat jegyzetekre használták. Később a lapokat egybekötötték, így született meg a kódexformájú könyv. Az ívekre hajtogatott, lapokból összefűzött könyveknek táblát tettek. Egy kódexben maximum 30 tekercsnyi szöveget tudtak leírni. Használata könnyebbé tette olvasását, mint a tekercsek esetében, de sokkal költségesebb volt az előállítása.
A könyvtár szobrokkal díszített termekből állt. Tanulás célját szolgáló asztalokat raktak ki a tanulmányozni kívánó olvasók számára. A raktártermekben őrizték a könyvtár anyagát. Természetesen a könyvtár vezetője, mint más hellenisztikus könyvtáraknál írok és tudósok voltak. Ők állították össze és vezették a katalógusokat, gondoskodtak a könyvek szakszerű karbantartásáról.
Működése hasonlított a mostani közkönyvtárakéhoz. A könyvtár a templomkörzettel kapcsolódott össze, az iskolák rendelkezésére állt, de uralkodói könyvtár is volt egyben, mint nyilvános könyvtár is működött, természetesen a megadott kritériumok között.
Megjegyezendő, hogy a pergament a középkor végéig használták. Az első nyomtatott könyvek egy része szintén pergamenre készült, sokkal jobban megfogta a nyomdafestéket, viszont drágább volt, mint más anyagokból előállított könyv. Középkor után, már csak kuriózumként állítottak elő hasonló könyveket vagy könyvtáblákat.
Az anyagot összeállította: Borbé Levente, A csíkszeredai a M.Á.G. könyvtárosa
KÖNYVTÁROSI HIVATÁS
Mondják a könyvtár egy információtár. Durván fogalmazva az is. Sokak szerint köze van az világhálóhoz, ez is igaz. Valahol itt találkozik az informatika és a könyvtár. Mégis a könyvtár több, nemcsak az ott található eszközökből áll, kiterjesztve a világhálóig. A könyvtár minden egyes dokumentuma megszólít, csak érezni kell a hívást, másként nem látunk mást, mint több tonnányi felhalmozott papírt és egyéb eszközöket, amik valóban a könyvtár tartozékai.
Régen szent helyként becsülték a könyvtárakat, ahol az ember magába tudja szívni mindazokat a titkokat, amelyeket rendelkezésére bocsátottak. Jól működött az empátia, a könyvtáros tudta, kinek adja át a könyvet és milyen célból. Nem volt kötelező bárkinek bármit átadni csak azért, mert valaki fellelkesítette. A könyvtárakat misztérium övezte, ahol a tudás és a képzelet univerzuma új világot alkotott mindazok számára, akiknek sikerült bejutniuk és megfejteniük az élet dolgaira vonatkozó tanításokat.
A múlt misztériuma kérdően köszönt ránk. Vajon mi az, ami hiányzik a mostani könyvtárakban? Nem nehéz kitalálni, mindaz, ami orkánként sodort végig a fogyasztó társadalomban. Itt már kevésbé ragadja el a képzelet az embereket, kevésbé mélyülnek bele e tudományban. Éppen ezért próbálkozások vannak az új könyvtár felépítésében. Az új könyvtárban a könyvtáros ötvözné mindazokat az értékeket, amik jól működtek és még időszerűek. A könyvtáros hívatása is átfogalmazódott, de az alapok ugyanazok, ami nem csoda, hiszen csak alapokra lehet építeni.
A könyvtáros továbbra is abban a titokzatos birodalomban találhatja magát, ahol minden könyv egy külön világ és egyúttal minden kiaknázott lehetőség is az. Mindezt tudván rádöbben arra, hogy minden írásnak lelke van, lehet az tudományos is. A könyvtáros az emberiség világában betekintést nyújtó személy, ő a kalauz, aki segít eligazodni benne, hogy minden egyes ember számára elérhető legyen az elérhetetlen, akármilyen természetű dokumentumról legyen szó. Ez a varázs magába itatja mindazt, amit a hétköznapok nyújthatnak ebben a mesterségben. Egy olyan birodalom őrzője, ahol ő a király, ő az aki védi mindazt, amit sokan felépítettek. Őrzi azt a tömérdek kincset, amitől többek és másabbak lehetünk, megpróbálva érdekfeszítően tálalni az egészet.
Borbé Levente
TANÉVELEJI TANKÖNYVEZÉS ÉS EGYEBEK
Az idén is, mint minden esztendőben zavaros a tankönyvezés. Tankönyveket minden iskola kap, sőt rengeteget, főleg azt, amit nem is rendeltek meg. Vannak tankönyvek, amelyeket egyáltalán nem használnak a diákok és tanárok. Hiába újonnan kiadott könyv, mert nem felel meg a követelményeknek, legtöbbször a programmal sem passzol. Ez a szomorú helyzet vezet oda, hogy megpróbálnak akárhonnan beszerezni tankönyveket az adott iskola számára a tanárok, igazgatók a könyvtárossal karöltve. A könyvtárosok iskolától-iskoláig vándorolva igyekeznek összegyűjteni a hiányzó tankönyveket, egymás közötti csere lebonyolításaképpen. Legtöbbször a könyvtárosok púpolják be az iskolába. Ha sikeredik egy kocsit kikapni, az már nagy szám. Ezzel telik el szeptember és október egy része. A hosszú és fáradtságos munka után, a könyvtáros végre végezheti mindazt amire hívatva van.
Tehát a tankönyvezés továbbra is marad az iskolák zöménél, mint plusz feladat. Állítólag 15% is jár havonta ezért a munkáért, akár a számítógép kezelésért. Utána kell nézni... Vannak megyék, ahol mindezt megoldották, sőt veszélyezettségi pótlékot is adnak szintén 15% fejében a könyvtárban sok régi könyvben felgyülemlett por végett. Igen, van ahol mindez működik és elég jól. Itt Hargita megyében nem annyira. A könyvtáros kell legyen az, aki törvény szerint utánanéz a dolgoknak, s kikeresve azt, alátámasztja kérését.
JELENTŐS NAPOK
Az iskolai könyvtárban is megrendezhetőek versenyek és kulturális programok. Például: az évfordulókhoz kötött események, országos vagy nemzeti napok, világnapok, könyvhét stb.
Néhány fontos dátumhoz kötött esemény:
- A népmese napja - szeptember 30. Böngészhető ötletek a www.hunra.hu és a www.népmese.hu honlapokon.
- Könyvtári Világnap - október negyedik hétfőjére esik.
- Márciusban rendezik meg az Internet Fiestát. Elérhető ötletek a www.fiesta.kjnk.hu honlapon
- A költészet napja - április 11
Júniusban szokták megrendezni az ünnepi könyvhetet. Ötletekkel szolgálhatnak a közkönyvtárak.
PÁLYÁZATOK
Pályázni könyvtárosoknak is lehet. Néhány magyarországi tipp:
- Nemzeti Kulturális Alap
- Oktatási és kulturális minisztérium
- Márton Áron Szakkollégium
- Szülőföld Alap Oktatási és Szakképzési Kollégiuma
- Pro Hungaris Kulturális Értékközvetítő Alapítvány
Mindezek felkeresése a világhálón (Internet) a legegyszerűbb, csak be kell ütni a kiválasztott témát a keresőbe. A honlapok bővebb tájékoztatást is nyújtanak a pályázati lehetőségekről.
* * *
Könyvtárosi témával kapcsolatos anyagot lehet beküldeni a borbelevi@yahoo.fr címre megjelentetés céljából.
A Hargita megyei iskolai könyvtárosok első lapja a 2007-os esztendőben.
Szerkesztette: Borbé Levente