A csíkszeredai Gimnázium könyvtárosi szabályzata
Megjelent a Gimnázium 2012-2013 évkönyvében
Az 1913-1914-es évkönyvben megjelent könyvtári szabályzat megalkotója Szlávik Ferenc. A könyvtárosi szabályzatot 16 pontban szedte össze, amelyet az akkori gimnáziumi igazgató, Kassai Lajos is aláírt. A megírt dokumentum így szól: Könyvtári szabályzat az erdélyi római katholikus státus csíkszeredai főgimnáziumának nyilvános közművelődési könyvtára számára.
Az első pont a könyvtár támogatásáról és a nagyközönség előtti könyvhasználatról szól.
A másodikban közli, hogy a könyvtár a tanév folyamán hetente két-két órát áll az olvasók rendelkezésére. Hogy mikor, azt a tanári testület tanév eleji döntése után közlik.
A harmadik pontban leszögezi, hogy minden 18 év fölötti férfi vagy nő kölcsönözhet könyvet, ha Csíkszeredában vagy annak környékén lakik. Ami igen figyelemreméltó ebben a pontban az, hogy az olvasó egyén személyisége és megbízhatósága is meghatározó lehet a könyvtárosnak, hogy döntése alapján kölcsönözhet-e ki könyvet a könyvtártól vagy sem.
A következő pontban részletes ismertetést kapunk a kikölcsönzött kötetek időtartamáról. Az egykötetesek két hetet, a több kötetesek négy hetet maradhattak az olvasóknál. Hosszabbítani csak egy alkalommal lehetett.
Az ötös pont azt rögzíti, hogy több kötetet csak ugyanazon szerzőtől lehet kikölcsönözni, maximum négyet (más-más alkotással, témával).
A hatosnál a kikölcsönzött könyvek megszabott időn kívüli elmaradásáról van szó. Ha valaki nem hozza vissza idejében, akkor figyelmeztetést kap két alkalommal.
A hetes pont a figyelmeztetésre vonatkozó eljárásról számol be. Minden kölcsönző beiratkozásnál egy koronát fizet be erre a célra. Ha pedig elköltözik, vagy a könyvtárat már nem akarja igénybe venni, akkor visszakapja a befizetett összeget, vagy amit nem használtak el az illető kölcsönző figyelmeztetésére szánt pénzből.
A nyolcas pontban kiemeli, hogy ha az olvasó a figyelmeztetések dacára sem hozza vissza a könyveket, netán azért mert elvesztek, és meg sem térítette a könyv leltári árát, akkor az ügy a helyi (csíkszeredai) járásbírósághoz kerül, és nem vehet ki könyvet.
A kilences pontban foglaltak szerint, aki hiányosan vagy megrongálva adja vissza a nála lévő kikölcsönzött dokumentumot, az köteles kifizetni annak leltári árát.
A tizes pont a kiskorúak helyzetéről számol be. A könyvek értékét, ha megrongálódik, a szülők kell megtérítsék.
A tizenegyes pont kifejti, hogy minden egyes könyvtárt látogató személy köteles a gimnázium épületét és felszerelését kímélni. Aki szándékosan, de akár véletlenül is megrongál valamit, az köteles megtéríteni az okozott kár összegét.
A tizenkettes pont kimondja, hogy az olvasókkal beiratkozáskor ismertetve van a könyvtárosi szabályzat, és az első kölcsönzés alkalmával a lakásával és foglalkozásával fémjelezve, sajátkezüleg alírja azt. Kiskorúak esetében (ha még nem önnállóak), akkor szülői beleegyezés szükségeltetik.
A tizenharmadik pont a könyvtáros kötelezettségeiről ad információt. A könyv kiadásáról és beszedésről naplót kell vezessen. A figyelmeztetéseket idejében kell megírni, szükség esetén az okozott károkat meg kell téríttetni, vagyis a könyvtár érdekét szem előtt kell tartani.
A tizennegyedik pont felhívja a könyvtáros figyelmét az intézet szellemével nem megegyező dokumentumok be nem vételével, ki nem adásával (ha van ilyen) kapcsolatosan.
A tizenötödik pont kifejti, ha a könyvtáros nem részesül pénzjutalomban munkájáért, akkor heti egy-két órával kevesebb tanórát tarthat. Itt megjegyzendő, hogy abban az időben a könyvtárosok főállása a tanári állás volt.
Az utolsó pont rámutat az igazgató szerepére. Pontosabban, a könyvtáros munkáját ő maga köteles ellenőrizni.
A dokumentum 1913. november 25-re volt keltezve, Csíkszeredában.
A 100 esztendővel ezelőtti könyvtárosi szabályzat lényege nem sokkal tér el a mostanitól, viszont vannak olyan részek, ahol világosabbá válnak a könyvtár könyveinek és dokumentumainak nagy becsben tartására vonatkozó szabályok. Ilyen a kölcsönző megbízhatósága, a könyvek árának halaszthatatlan megtérítése, a bírósági végzés, diákok esetében a szülők felelősségre vonása stb. A könyvtárunkban megőrzött régi dokumentumok többsége is erről tanúskodik.
Borbé Levente,
Könyvtáros
2014. január