Millió helyen megfordultam barátaimmal a kilencvenes évek elején, amikor a bárok, kocsmák, cukrászdák és persze a kávéházak darabszáma egyre növekedő tendenciát mutatattak. Szinte mindegyiket kipróbáltuk. Legtöbb esetben kávézgattunk. Mikor a negyedik kávénál tartottunk, nagyon rezegtünk hatásától, mint a nyárfalevél. Kevésbé számított az erőssége. Cipeltünk magunkkal kártyát, táblajátékokat, újságot, könyvet, s hanem egyfelé okoskodtunk a világ dolgairól, ami mindannyiunknak elégtételt hozott arra a napra. Igazából az együttlét tette hangulatossá ezeket a perceket. Egy képzeletbeli kávéház segítségül szolgált, hogy mindenütt otthonosan érezzük magunkat egy darabig, addig, amíg nem bukkanunk egy igazira. Legalábbis ez járt a fejünkbe. Mindegyik alkalommal egy új kedves hely, pontosan addig, amíg fel nem telt a vendégek válogatás nélküli rohamával. Nyilván egy idő után kialakult mindenhol a törzsgárda, de nem nagyon éreztük otthon magunkat. Tovább álmodoztunk a képzeletbeli kávéházról. Ez idő alatt sok szórakozóhely létesült és számolódott fel.
Egy szép napon megnyílt városkánk művészkávézója! Olyan hatással volt ránk, mintha menyből az angyal ereszkedett volna le egy kicsit közénk. Megjött a kedvünk, megnőtt az örömünk. Nemcsak egy kávéházat látogattunk meg a sok közül, hanem egy új kávéházat. Bámulatosan nézett ki belülről. Kissé szűköcske teret sikerült biztosítani a vendégeknek, de hát sok jó ember hegyén-hátán is jól elfér. El is fértünk. Újra jöhettek a véget nem érő beszélgetések, a mindennapi kávéadagok mellé. Jöhettek a táblajátékok (a kártyát meguntuk), és helyben ott voltak az újságok és folyóiratok. Sokat segítettek, nem kellett magunkkal hurcoljuk az újabb kiadásokat. Néha azért egy-egy könyvet magunkkal cipeltünk. A társaság eléggé válogatottnak nézett ki, ha nem is voltak művészek, mint mi, legalább tisztességesen viselkedtek. Senkinek nem szegeztek bicskát, senkit nem vágtak pofán, senkit nem agyabugyáltak meg, ahogyan máshol szinte menetrend szerint történt, azaz majdhogynem követelménynek számított az efféle virtus.
Többször is eszünkbe jutott a huszadik század húszas évei, mikor valóságos kincsnek számított egy kávézó, hát akkor egy művészkávézó! Igaz mostani kiszerelésben egészen más, de a lényeg nem változtat az éveken sem. Nagy hatással volt ránk az akkori élet, s élvezettel csemegéztünk rajta olvasás közben.
Megpróbáltuk tartani magunkat az új helyen (a mi helyünkön), legalábbis, annyira, hogy üssük azt a bizonyos szintet, ami ilyenkor az elvárásnak megfelelően kell történjen. Többé-kevésbé sikerült is.
Sajnos a kávéház arculata lassan megváltozott. Nyilván a kávén kívül azelőtt is szolgáltak fel más természetű italt; itt nem éppen a teákra gondolok, hanem a szeszes italokra, de nem vad mennyiségben. Biztosan nem ment kellőképpen az üzlet. Szükség volt a fenntartására, s akkor nekiveselkedtek árusítani nagyobb mennyiségben a sört, bort, pálinkát, s egyéb flancos meg nyűgös szeszes italokat. Már kevésbé vagyok benne biztos, mitől láttuk úgy, mintha az emberek is kicserélődtek volna, pedig a többségüket első perctől ott találtuk.
Természetesen továbbra is tartottak irodalmi esteket, rendeztek képzőművészeti kiállítást is, de mintha a varázsa elszállt volna. Hovatovább kellemetlenül kezdtük érezni magunkat, pedig milyen jól megvoltunk egy időben. Még az e tájban létesített manzátrész sem hozta meg számunkra az igazi kávéházas varázs hangulatának gyümölcsét.
Egyik napon esett az eset. Újra becuppantunk a "kávézóba". Vittük magunkkal az egyik kedvenc táblajátékunkat. Megrendeltük a kávécskáinkat, s nekifogtunk a játéknak.
- Na kezdheted!
- Jó -, mondta a haverom kissé ingerülten.
- Nincs kedved egy meccsre?
- De igen.
- Akkor mi a gond? Talán történt valami otthon?
- Nem.
Figyelmesen körülnézett és felhívta a figyelmemet az egyre fokozódó zajra.
- Nem vetted észre miket beszélnek ezek az alakok?
Attól a perctől csupa fül voltam. Csak úgy röpködtek a bazzegok és egyéb trágár szavak a levegőben, mint a készülődő vándormadarak, ahogy rajoznak indulás előtt az égen.
- Hát. -, mondtam befejezetlenül.
- Csak az a baj a hátnak hasa es van.
- Valóban nem probléma, ha az ember lezserkedik, de ha túllő a célon az sok.
- Erről hallgattam az elébb.
Aztán megpróbáltunk belemerülni a játék rejtelmeibe. Sokáig nem hörpintgettük kávéscsészéinkben lévő feketét, mert érkezett egy banda. Egy-egy sörös üveggel felszerelve részegen vagy félhúsba kiabáltak, mintha a hegyen lennének pásztorok, akik egyik dombtól a másikig kell ordítsanak értekezés céljából. Menet közbe még egy kicsit bunyóztak viccesen. Az egyik fazon odadugta hozzánk a egyre torzuló képét.
- Mit matattok bazzeg?
- Ez egy táblajáték -, mondta a haverom.
- Micsa menet bazzeg. Hogy es hívják bazzeg?
- Reverzé.
- Höhö, höhö a faszomba, ez osztán egy név bazzeg.
Még egy kicsit játszódtunk, de nem sokáig, mert a vicces bunyóból, komoly verekedés támadt, jobbnak láttuk olajra lépni.
E "kellemes" körülmények között egyre ritkábban tértünk be a "kávézóba". Nem is csoda, ha így történt, mert városkánk jellegzetessége a kocsmák, nem a kávézók. Hogy is lehetett volna, ha nem így. Tehát a kávézónak számító kedves helység kocsmává alakult át szép lassan. Néhanapján mikor betértünk, találtunk régi, azaz törzsembereket is, némelyikről kiderült, hogy művész. Minden egyes alkalommal a jelenlévők többsége betérésünkkor végigfigyeltek, mint a piaci kofák, akik új híreket igyekeznek felszedni. Ha beszélgettünk, minket figyeltek, mert kevés alkalom adódik a lerészegedés előtt, hogy egy téma is eszébe jusson egyeseknek. Ha berúgtak jöhetett a bazzeges duma újra meg újra. Egy idő után kihagytuk az életünkből, mert kényelmetlennek számított, s az ember kellemetlenül érzi magát, ha szüntelen figyelik, úgy a háta közepe táján ütközik ki a legjobban.
Hát igen, manapság már az is művész, aki sokat kocsmázik, s minden egyes alkalommal berúgva trágár szavakat röptet a levegőbe, s tud torkaszakadtából röhögni minden egyes övön aluli sültelen favicceken. De nem is ez volt a fő ok e hely elhagyására, hanem még annyi tisztesség sem szorult egyesekbe, hogy békén hagyja az odabetérőt.
Most annyi eltelt év távlatából, érdekesnek tűnt visszalesni a régi emlékeket, amelyeket megőriztük a szürkeállományunkban. Egyik barátommal meg is tárgyaltuk.
- Micsoda idők voltak -, mondtam én.
- Azért van, ahol nem fordulnék meg még egyszer.
- Megfordulni talán igen, de ott maradni, annak egyre kevesebb az esélye.
Nemrég hallottam a hírt, hogy egy művészt megvertek ott. Egy kicsit megsajnáltam, milyenek
is az emberek, de hamarosan kiderült, hogy ő maga kezdte a bunyót.
Mi a régmúlt emlékeket felelevenítve előhozzuk újra a kávéházakat, régieket s a legújabbakat, fölöttébb szórakozunk egy-két átalakuláson. Már csak a szórakozás maradt ebben a témában, mert egy jó pár esztendeje nem lütyülöm a kávét. Lemondtam róla. Azért a képzeletbeli idilli kávéház most ott csillog-villog előttünk.
Barátaimmal azért továbbra is "kávézunk" közbe, vagyis jómagam teázok. A hangulat megvan, csak hiányzik a kedves kiszolgáló, meg a túlsó asztalnál ülők szavaikban nem kivehető, de kellemes monoton duruzsolása akármiről, akiknek alakjai belevesznek a kavargó szivarfüstbe és a kávé illatának titokzatos varázsába.
Borbé Levente
2006. január