Tündérek mifelénk gyakran felbukkannak a szemünk előtt. Mesés világ ez, ahol egyetlen kirándulás során felfedezheted jelenlétüket egy fuvallatban, virágillatban, a patakok csobogásában, vagy éppen a körülötted felcsengő zengésben, és az alig hallható neszekben. Az élőlények káprázatos fűzére maga a tündérvilág. Te is kaphatsz betekintést belőle, ha képes vagy csöndben maradni, hogy hozzád is elérjen a természet szava. Ha igen, többszörös séta után látni fogod miként bújócskáznak ők az évszakok örökös körforgásában: a téli havazásban, a tavaszi fűsarjadásban, a nyári rekkenő hőségben, a hirtelen lezúduló záporokban, az őszi tarkálló falevelek fidres-fodros táncmuzsikájában és a gyümölcsfrissesség emlékében.
Tündérekkel kacérkodva
Mintha ködeső zúdult volna le Tündérvölgyre, s éppen ezért az Égígérő Vackorfa alatti manóknak sem volt kedvük huncutkodni, pedig ott repkedett Csíkország egyetlen pajkos sárkánya, Balambér. Az ő bűbája-jelenléte, de inkább bűje, mint bája szó nélkül szinte nélkül derűt hoz és mosolyt csal akárki orra alá. Borzalmas, hogy mit tud tenni egy reggeli rázd ki gyorsan összes porcikádat hűvösség. Fázott egytől-sokig mindenki, mint egy úri kutya, mígnem az orromig el sem látok ködöt imitt-amott meg nem repesztette néhány merész napsugár. A fény felbátorított kicsiket és nagyokat egyaránt. Bent az egyik házban már duruzsolt a reggeli tűz. Lángnyelveivel nyaldosta a kályha oldalát, s a réseken megszökött egy-egy szikraláng igyekezett helyet keresni magának. Egyik történetesen Márton kezében landolt. Neki nemigen jött be. Szerényen szólva, nem díjazta. Ha jól emlékszem a "Jújjj!" felkiáltással fejezte ki nemtetszését. Ágnes és Zsófia eme pillanat alatt készen álltak a kinti kalandra. Hurcolták magukkal kicsi kicsit, a szikralángra megsértődött Mártonkát. Kint a fenyőfa mögött már várt rájuk Bőcs Adalbéét, aki varázskapcájára tessékelte három, több száz másodperce nem látott barátait. Adalbéét mellé ült Márton, hiszen a férfiak tartsanak össze, s a lányok meg hátul vagy mi!
- Ma hová megyünk? - kérdezte Zsófia kíváncsian.
- Meglátogatjuk Csíkország megannyi tündéreit – vetette oda lazán Adalbéét bá.
- Szélítő királykisasszonyon kívül, akit boszorkánynak hisznek, de mégis tündér, s...
- Hagyd abba! - szigorkodott Ágnes.
- Igen, vannak még tündérek. Rengetegen – toldotta meg Adalbéét bá.
- Menni! - összevont szemöldökkel követelte Márton.
Hát el is indultak. Köszönet Szélítő királykisasszonynak, aki hajkoronájával egy nagyot szélített. A varázskapca rakoncátlankodott. A nagy löketet nehezen dolgozta fel. Inogott, mint a fazékfedő, mikor főzéskor pöfögve le akar kerülni helyéről. Körbeficánkolt, az egész Tündérvölgyön, némelyt eltért Szentkirály, s aztán Büdös felé. Bőcs Adalbéét, nemhiába volt bőcs, megőrizve nyugalmát a Harom erdeje fölött Csihányos felé irányította az összevissza forgolódó kapcáját, ahol kisebb-nagyobb döcögés után a Kisvár dombját elkerülve leszállt egy tavacska mellett.
- Na, itt vagyunk, kiszállás – mondta Adalbéét bá.
- Hát ez egy tócsa! - méltatlankodott Zsófia.
- Csak nézd figyelmesen és többet látsz. - Vetette oda okosan, teljes nyugalommal Adalbéét.
Igen, mert Bőcs Adalbéét, ha teheti varázskapcáján szárnyalva ezerfelé viszi kis barátait az országba. Legendás nyugodtságának köszönhetően nemcsak Zsófia, hanem Ágnes, de főleg Márton is nagy érdeklődéssel hajolt a tócsa fölé. Szinte egyszerre görbültek meg, s kukucsáltak bele átlátszó vízébe. Addigra odaért a szelet csináló nagy mesterművésznő, Szélítő, s együtt bámultak tovább kiduvasztott fenékkel a tócsába. Figyelmük annyira összpontosult kimeresztett szemekkel, kereső-kutató szenvedéllyel, majdhogynem belelepcsentek (belestek) a keresgélés tündértavába. Hát egyszer csak megjelent a kutakodó illetők előtt egy alig de aliges látható fűzöld lény, s egyidejüleg nézett hirtelen farkasszemet mindenki szemébe. Lábait lazán hullámozva lebegtette. Fönséges mozgása fölért a vérbeli királyokéval. Majd egy szemperc alatt kiemelkedett a vízből tündérkirályfivá változva meghívta a bámészkodó csapatot a víz alá. Mivel senki sem ódzkodott tőle lemerültek alfába, azaz a tócsa legmélyebb gödrébe.
Tócsák Tündérei
A Hargita komor fenyőerdői szigorú tekintetükkel figyelőznek le a völgybe a Csíki havasok béliekkel együtt. Minduntalan, amíg léteznek, strázsát állnak a tündérek védelméért. Milyen tündérekért is? Lehetnek az erdei, kaszálói, vagy ki tudja milyen tündérek, akik a Csíki medencében bónyászódnak (itt - járkálnak), szórakoznak, töltik idejüket. Sohasem lehet tudni milyen alakban teszik ezt meg. Vannak akik szitakötő, akár más röpdöső szárnyas, vagy éppen a havasokból lecsúszkált gyepi béka alakjában bukkannak fel. A legelők utáni kaszálók, és az emberek által feltúrt területek egyes részein nagy védettséget élveznek a kis tavacskákban, tócsákban megbújó rákhadak, a tündéri rákok. Ezek a helyek, ha az utóbbi időben valamelyest fogytak, de vizenyősségük végett megmaradtak. Kivételt képez az Olt mesebéli kanyargózásának kényszeres kiegyenesítése, és Csíkszereda városának terjeszkedése utáni területek megszűnése. A virágtündérek paradicsoma, a kaszálók, mindezek ellenére is bizony jóval beszűkültek, mint a tócsák lényeié.
No, kanyarodjunk vissza kis barátaink kalandjához. A tócsa víztükrén játszó napsugarak integettek az ott lakóknak, s természetesen az újonnan érkezett vendégeknek is. A királyfi meghagyva tündéri alakját kísérte ragyogó birodalmában érdeklődő barátait, akik beleérve a vízbe szemperc alatt összezsugorodtak. Érdekes, senki sem fulladozott (tündéri varázslat). Néhányan még voltak hasonló ruhában, mint a királyfi, persze szigorúan ráknak álcázva tetszelegtek, hogy az arra járók, főleg emberek, nehogy kikezdjék őket. Smaragdzöld palástjuk, káprázatos palotájuk elvakította a látogatókat. A kíváncsiskodók rögtön észrevették, hogy ebben a kis összkomfortos tócsakirályságban, sokadik lábaikkal közlekednek a kis lények, és általában rákoknak hívják magukat. S ha nem hívják, s nem mennek sehová, akkor is rákoknak bukkannak fel egymás előtt. Na persze, a tócsában eme tündérrákok nem járnak kocsmába, hiszen van amit igyanak... Amúgy se tennék, hiszen a tündérek nem használnak kábítószereket. Kábulás gyanánt még csak az ősi módszert sem alkalmazzák. Azaz, nem verik a falba, kőbe vagy keményebb ízékbe sem kobakjukat. Inkább lábaikat lebegtetve bűvölik el az arra érdemeseket. ők saját lényük tisztaságával kábítanak, főleg akkor, ha ily alakban jelennek meg. Igéző szemeik a kis kobakjukon oldalt állva ébenfeketén világítanak. Kissé kiggülledve (kidülledve) nézelődnek vélük. Fő a pontos figyelem, az óvatosság...
A vendégeket is komolyan szemügyre vették őkelmük. A megannyi kis állatka közül, Márton, a tócsa fenekén egy páncélos rákra lett figyelmes. A kolléga úr, csöndes magányában szöszmötölt, s senkit se zavarva húzódott meg egy gyökér mellett. Aztán a semmiből előkerült valahonnan egy bájos, de nem szabályos tintaszemű, hosszú csápocskájú boldogan libegő-lebegő vízibolha. A tócsa vendégei azonban továbbra is kísérőjükkel és a levéllábú haverokkal maradtak.
A tündérkirályfi ezután betessékelte látogatóit vízalatti palotájába, ahol a kíváncsiskodók kérésére elmesélte, hogy ilyen tócsakirályságok Székelyföldön szép számmal vannak, s ebből is a legtöbb Csíkországban. A mesélés közben az őrök gülü szemükkel (kimeredt látószervükkel) figyelték a rendet, hogy minden csöndben és nyugalomban zajoljék. Zsófia kérésére ezt azért tovább kellett boncolgatni, így merült bele a Kisváraljai Tócsakirályság tündérfia a Tündéri rák királyságok megindító életéről szóló "krónikájába".
Tündéri rák királyság
A tócsa királyságok visszanyúlnak egészen a dinók koráig. Hisz nem is csoda már akkor is kellett létezzenek tündérek. Persze a királyságokba megbúvó tündérek, ha néha kivetkőztek önmagukból, s netán még rosszabb következett be, hogy elfelejtették kik is ők, akkor valóságos nagy gabalyodás történt. Újra, s újra szüntelen fáradságot nem ismerve létüket kockáztatva jelezték hiteles életszerűségüket. Meg-meg történt az is, hogy egyes tócsákban bizony éhezett az istenadta rák nép, a másikban pedig híztak, s ott néha olyan kövérekké váltak, hogy még a víz alatti lebegésre alkalmatlanokká válva képesek voltak gurulni. Hiába na, mindezek mellett minden tócsarák királyság ki kellett alakítsa az ő világát, ha életben akartak maradni. Sokan el se hinnék, hogy a tócsákba ne üssön be a mennykő vagy éppen a ráksúly, minő rend és fegyelem vala és mindezt átörökítve az utókornak megmarada. Ezt a rendet höhhööö, nem es lehet tudni mikortól őrzik a kis állóvíz alatti birodalmak. A ráktündéreknek még van egy isteni trükkjük, ha kiszárad az életterük, ők láthatatlan keringenek fölöttük, és kis tojás alakú várakba rejtik el születendő testük, amik kibírnak, hideget-meleget, szelet-vihart, s egy huzamosabb esőzés vagy hóolvadás esetén újra kibontakoznak. A mini tojásfülkéből kibúvó testecskékbe rögtön beleköltöző tündérkék, mintha mi sem történt volna, elevenné válva lebegtetik magukat a vízben.
Eme királyságokban azért a szigor is nagy! Itt nem lehet kedved szerint holdkóroskodni. Egy rossz cselekedet, s a megszületett íratlan törvény szerint jöhet a büntetés. Aki durci, esetleg, nincs szükség rá, rögtön finom ebéd, uzsonna, vagy éppen tízórai lesz belőle. Mert egy ilyen királyságban a tündéri rákocskák mellett más népek sokadalma él. S ugye, mint a mi embervilágunkban vannak ilyenek, s olyanok is....
A tündérkirályfi elmesélte még, hogy hol vannak hasonló uradalmak Székelyföldön. Hát, ott Csicsó mellett, Csíkszentkirály környékén, létezik a csíkszeredai Rét Utcai Nemesség is, a Csicsótól Delne felé vezető úton Torda-völgyében, Csobotfalva határán. Na meg Gyergyóditró közelében lévő Nagy Tócsa Királyság sem semmi, akár a Gyergyóremetei Túlamaroson, vagy eppeg (éppen) a háromszéki Rétyi Nyír Királyság s a többi... Igen az időszakos vizek eme nagy urai a tócsák ráktündérei. Nem szükségeltetik nekik vízi bugyi, mint a vízipókok léggatyái, hiszen a vízben jól elvannak. Hála Istennek, sok esetben csak azok látják, akik nem bántják.
Valahol itt akarta befejezni a tündérkirályfi a dumáját, mert sürgős dolga akadt, de vendégeinek kiszorított még néhány percet, hiszen oly kedvesek és fegyelmezettek voltak történeteinek mesélése közben.
Vízitündér lakodalom
A tündérkirályfi éppen esküvő előtt állt. Ezért lett neki olyan sürgős a dolga, de mégis, mint minden nemes jellem jól vette a vendégek ottlétét. A hallgatók elő tárta azt, amikor kedvesét kiválasztotta. Hát bizony nem ment valami egyszerűen, mert több rajongója is akadt annak a tündér királykisasszonynak. S mivel egyetlen udvarlónak sem vala szégyenérzete, úgy nézték a kimeredt gülü szemekkel, mintha az életük függne tőle. Talán egyetlen csókért képesek lettek volna odaadni az egész királyságot... Ráadásul a tündér királykisasszony az összes udvarlójával, leleményes észjárásával, hosszasan tudott kokettálni. Élvezte a rajongók végeérhetetlen sorát. Minden egyes udvarlót szívesen vett. Oly álszemérmesen pislogott nékik, mint béka a csihány közt. Azok meg el nem mozdultak mellőle, becsületesen szemügyre vették, és fáradhatatlan rajongásukról biztosítva szórakoztatták vízitündéri históriákkal, legendákkal, poémákkal és tréfákkal. Hogy ki tetszett meg a hölgynek, azt semmi vajon kérdés nélkül tudjuk. Itt a kitartásnak vala nagy szerepe, hiszen az leve az elkövetkezendő hű párja. S éppen azt is tudjuk, hogy a vízi tündérek mesélő rákkirályfiára esett a választás, aki királyságát öregapjától pont akkor fogja átvenni, mikor kedvesét elveszi feleségül.
Elérkezett a királyi esküvő pillanata. Tündérrákok smaragdzöld hada gyűlt össze. Sokan voltak, annyian, mint a nagy háborúban az oroszok, vagy még többen. A vendégek sokadalma forgott a körülöttük. Páncélos kis rákocskák felügyelték és őrizték a rendet. Hogy honnan igen, honnan nem, de az esküvő vendégei között ott találták Ágnesék Mogyorólaki Bölcs Mogyimanót is a nevezetes Nagy Laji Dombjáról. Sőt, ő adta át a gyűrűket. Hát az esküvő szívolvasztó kellemetes megható percei pihenőt követeltek. Utána meg jöhetett az ereszd el a hajamat féle dinóm-dánom. Na, az aznap érkezett vendégek is maradva végig széttáncikálták cipellőjüket. A nászútra indulva az újdonsült házaspár felpakolták holmijukat egy szitakötőre, s elhagyták néhány napra tócsájukat, addig az öregapja feleségével együtt pepecselt a királyság fölött. Meg tehették, hiszen nyakig benne voltak a királyságba, vízbe, mindenbe. Mit számított már az a kis időszak, amíg az új király és királyné hazatér, vagyis komoly nevükön: Bóbita és Pipitér.
Amikor a vendégek elhagyták a tócsakirályságot, indulás előtt megpihentek annak partján A társaság újból gyülekezett a varázskapca előtt. A csudamasinát elindító Szélítő királykisasszony már nem annyira hubriskodott (szeleburdiskodott), mint első alkalommal. Ügyelt a mozdulataira. Csak akkor forgolódott maga körül, mikor a gyerekek véglegesen elhelyezkedtek Bőcs Adalbéét varázskapcáján. Adalbéét bőcsen visszavitte kis nyári lakukhoz őket, ahol a szülők már várták az alig elkészült gyomrot figyelmeztető, ínycsiklandozó, gőzillat közbenjárásával csalogató ebéddel.
Tündéri utóhangocska
Igen, most már tudjuk, hogy a tündérek nem magamutogatósak. Csak akkor találunk rájuk, ha jól megkeressük, de még az sem elég, mert oda egy másik szem is kell, a lelki szemeink, hogy felfedezzük tényleg ők azok, s nem más egyebek.
Na persze, a tócsák világában a rákok álruhájukat levetve tündérként igyekeznek védeni a szép anyatermészetet. Azt teszik a másmilyen fajta tündérek is, csak másképpen...
Apropó, a Kisváraljai Tócsa uradalom új királya és királynője egy szekérderéknyi hercegfi és herceglány büszke szülei lettek. Tudom mert mesélte az Égígérő vackorfa alatt a gyerekeknek a Láthatatlanban lakó Bőcs Adalbéét bá.
A történetet Demeter László biológus, tócsarákokról szóló könyve, és annak bemutatója ihlette.
Borbé Levente
2015 december vég